Hulpmiddelen
Snelstartgids voor preventiemedewerkers en snelstartgids preventiemedewerkers bij vrijwilligersorganisaties.
Als preventiemedewerker houd je je bezig met veilig en gezond werken in jouw organisatie. Maar wat zijn precies je taken? En hoe begin je? De gratis Snelstartgids voor preventiemedewerkers, ontwikkeld door TNO, geeft antwoord op deze vragen, met praktische tips, checklists en verwijzingen naar handige websites en tools.
Er is nu ook een speciale uitgave van de Snelstartgids voor preventiemedewerkers bij vrijwilligersorganisaties (juli 2019)
Praktisch stappenplan
Verschillende websites en organisaties bieden nuttige informatie voor preventiemedewerkers. In de Snelstartgids voor preventiemedewerkers is deze informatie samengebracht. Je wordt stapsgewijs geholpen bij het invullen van je rol en het uitvoeren van de taken.
De Snelstartgids werkt als een stappenplan: zijn er bepaalde onderdelen al geregeld of niet van toepassing? Dan kan je die overslaan. Via de links naar de verschillende, gerenommeerde bronnen vind je verdere verdieping.
Gratis downloaden
De Snelstartgids voor preventiemedewerkers is als PDF gratis te downloaden.
De snelstartgids voor de preventiemedewerkers vrijwilligersorganisaties is als PDF gratis te downloaden
Profiel voor Preventiemedewerker
Dé preventiemedewerker bestaat niet: ieder bedrijf heeft andere risico’s en daardoor verschillen ook de taken en de hoeveelheid tijd die daarvoor nodig is sterk per bedrijf. “Hoe ziet het profiel van ons bedrijf eruit?” Om antwoord te geven op deze veel gestelde vraag ontwikkelde TNO het Profiel voor Preventiemedewerkers.
Het profiel van de preventiemedewerker is afhankelijk van de omvang van het bedrijf en de risico’s. Drie basistaken voor de preventiemedewerker zijn vastgelegd [link naar: http://www.inpreventie.nl/kennis/preventiewerk/preventiemedewerker#taken-minimumvereisten-en-mogelijke-extra-s]. Het Profiel voor Preventiemedewerkers helpt vervolgens om de taken verder te specificeren. De quickscan geeft een profiel en indicatie van de tijdsbesteding voor ieder specifiek bedrijf. Het resultaat uit de quickscan kan worden geprint en doorgestuurd.
Tijdsbesteding
Voor MKB-bedrijven is het werk van een preventiemedewerker, uitzonderingen daargelaten, geen fulltime job. Voor een klein kantoor kan 4 uur per maand al voldoende zijn om een veilige en gezonde werkplek te creëren. Zijn er specifieke risico’s, zoals werken met gevaarlijke stoffen, dan zal daar extra tijd voor worden ingeruimd. Het Profiel voor Preventiemedewerkers geeft een indicatie van het aantal uren per week dat binnen een specifiek bedrijf nodig is om de taken goed te kunnen vervullen.
Het Profiel voor Preventiemedewerkers kan gratis worden ingevuld op profiel.inpreventie.nl.
Open Kaart inPreventie
Veilig en gezond werken op de kaart zetten? Het gesprek aangaan met management of directie? Risico’s perfect inventariseren? Je krijgt het allemaal voor elkaar met de praktische gespreksmethode Open Kaart inPreventie. Hiermee ga je gestructureerd én aansprekend het gesprek aan met je collega’s.
Ja hoor de Open kaart inpreventie zijn weer aan te vragen. We vragen wel de verzendkosten als tegenprestatie
De uitgebreide handleiding van Open Kaart inPreventie vind je hier
Open Kaart inPreventie helpt je niet alleen inzicht te krijgen in de risico’s die in je organisatie spelen, maar ook om tot mogelijke maatregelen te komen:
- Je treedt gestructureerd met collega’s of het management in gesprek over veilig en gezond werk.
- Zo laat je anderen in je organisatie meepraten en meedenken. Je zult zien dat de discussie snel op gang komt!
- De resultaten kun je direct als input gebruiken voor je RI&E en plan van aanpak.
Open Kaart inPreventie zijn te bestellen.
Meer informatie
Open Kaart inPreventie helpt je om met collega’s over veilig en gezond werk in gesprek te treden én tot concrete maatregelen te komen. De voordelen op een rijtje:
- Je laat anderen meepraten en meedenken. Dit levert meer input op en vergroot de betrokkenheid; een belangrijke succesfactor!
- De uitkomsten helpen je om onderwerpen op de agenda te krijgen. Maar je kunt Open Kaart inPreventie ook meteen samen met je directie doen.
- De resultaten kun je direct vertalen naar je RI&E en plan van aanpak. De methode volgt namelijk de stappen die je ook voor de RI&E moet zetten: 1) risico’s inventariseren; 2) ernst van de risico’s bepalen; 3) mogelijke oplossingen bespreken; 4) concrete stappen om maatregelen in te voeren; 5) betrokkenheid creëren.
Presentatiematerialen
Campagnehulp
Een veilige en gezonde werkomgeving lijkt heel vanzelfsprekend, maar blijft continu aandacht vragen. Daarom heeft inPreventie de Campagnehulp ontwikkeld.
De Campagnehulp bestaat uit gemakkelijk te gebruiken hulpmiddelen om veilig en gezond werken binnen je organisatie eens extra onder de aandacht te brengen.
Je kunt de volgende hulpmiddelen downloaden:
|
Download gratis de campagnehulp. Heb je nog geen account? Registreer je gratis!
Uiteraard kun je zelf kijken welke van deze middelen je wel of niet wilt gebruiken voor je interne campagne. De middelen zijn aan te passen voor jouw bedrijfssituatie.
Laat ons weten hoe je de Campagnehulp hebt ingezet in 'Vraag en Antwoord' of via Twitter @inPreventie
Check je werkplek Roadshow
Veel ondernemers zien op tegen de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie omdat ze denken dat het veel moeite, tijd en energie zal kosten en weinig oplevert. Maar wat weten mensen nou eigenlijk echt over de RI&E? De Check je Werkplek roadshow toetst de kennis van ondernemers en adviseurs op het gebied van de RI&E en laat zien dat de RI&E nodig én nuttig is. Aan de hand van tips van andere ondernemers over de RI&E, komt de RI&E als arbo-instrument tot leven.
Brochures
- Aan de slag met de RI&E
Een stap-voor-stap handleiding voor ondernemers die geen risico's willen lopen
- Arbeidsomstandigheden en uitzendkrachten
Wie is waarvoor verantwoordelijk en in welke rol.
Brochure van de Stichting Arbo Flexbranche (STAF).
Video's
- Asbest en kwartsstof
Werknemers in de installatie- en isolatiebranche lopen kans tijdens hun werk in aanraking
te komen met de kankerverwekkende stof asbest. In deze film volgen we het leven van monteur Joost, die op een dag tijdens zijn werk ongemerkt schadelijke asbestvezels inademt. De film maakt de gevolgen van blootstelling aan asbest op indringende wijze duidelijk en nodigt de kijker uit bij zichzelf te rade te gaan wat hij of zij kan doen om collega’s van Joost, die dagelijks in een omgeving werken waar asbest kan vrijkomen, te beschermen. Naar de film >>
- Napo's films
Voor de Napo-filmpjes worden computeranimatietechnieken toegepast. In de reeks verschijnen karakters op de werkvloer die met veiligheidsproblemen worden geconfronteerd. Het hoofdpersonage Napo en zijn partners uiten zich in een woordloze taal. Ze zijn cultureel "neutraal" en daardoor kan iedereen zich met hen identificeren, ongeacht de taal, het land of de cultuur. www.napofilm.net
In de filmpjes komen diverse onderwerpen aan de orde:
- "Als stress toeslaat"
- Uitglijden en struikelen: "Daar valt niet mee te spotten"
- Samenwerking
- Transport (intern)
- Veilig onderhoud
- Bescherm je huid
- Chemische risico's
- Veiligheid op ….(en buiten) het werk; met quiz
- Tillen: "Vertil je niet"
- Voor jonge werknemers: "Start veilig"
- Gehoorschade: "Weg met de herrie"
- Schoonmaakwerkzaamheden
- Op de bouwplaats
- Gezondheids- en veiligheidssignalering
- Speciaal voor leerkrachten: Lespakketten voor leerlingen in het basisonderwijs
Tools en instrumenten
Arbo-Apps
- Arbowetgeving – wijzigingen in de (arbo)wet via de Nieuwe Wetten app. www.antwoordvoorbedrijven.nl/app
- Overzicht AED (Automatische Externe Defibrillator) in de buurt - www.aed4.eu
- Decibelmeter (FNV) - "Zelf schadelijk geluid meten met de FNV Decibelmeter" (red: niet geijkt, wel leuk)
- Preventiecoach App – preventiecoach.nl/app-arbo
- Stoffenmanager (kwantitatieve blootstelling gevaarlijke stoffen) - stoffenmanager.nl
Binnenkort meer arbo-apps n.a.v. de ervaringen van preventiemedewerkers. Ook is er een overzicht in te zien via www.iarbo.nl.
Arbochecklijsten
in het Nederlands, Engels, Duits en Pools
Algemene- en ook sectorlijsten (bouw, transport, horeca, etc).
Gemaakt door de Stichting Arbo Flexbranche (STAF) in samenwerking met brancheorganisaties.
Aanpak veiligheid kleine bedrijven
Een (gratis) scan laten uitvoeren door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Of doe zelf de Veilig Ondernemen Scan.
In 6 stappen van een RI&E naar een BHV-organisatie
"In 6 stappen van RI&E naar BHV” is een Infographic die in 6 duidelijke stappen laat zien hoe er vanaf een RI&E een plan voor BHV gemaakt kan worden. www.112bhv.nl
Fysieke belasting
Blijkt uit de RI&E dat er in jouw bedrijf mogelijke risico's zijn op het gebied van fysieke belasting, zoals tillen, ongunstige werkhoudingen of hand- en armtaken? Dan vind je op www.fysiekebelastingbeoordelen.tno.nl drie extra beoordelingsinstrumenten om na te gaan om welke risico’s op het gebied van fysieke belasting het precies gaat en welke mogelijke maatregelen je kan nemen.
RI&E Kantoren
Het Steunpunt RI&E lanceerde onlan
gs de Algemene Kantoren RI&E, een instrument waarmee bedrijven gratis en snel de risico’s in de kantooromgeving kunnen inventariseren en een plan van aanpak kunnen maken voor het beperken van deze risico’s. Bedrijven waar uitsluitend kantoorwerk wordt gedaan kunnen gratis met de Algemene Kantoren-RI&E aan de slag.
Direct naar de Algemene Kantoren RI&E
Risicovolle werkomstandigheden
Wat kunnen die risicovolle omstandigheden zijn waaronder veel werknemers werken? Dat zijnbijvoorbeeld situaties waarin zij kunnen uitglijden of vallen, aangereden worden, bekneld raken in een machine of zich snijden aan bewegende objecten. In het software programma Storybuilder vindt u informatie over directe en achterliggende oorzaken van ernstige arbeidsongevallen.
Daarnaast is een aantal factsheets beschikbaar met de meest voorkomende oorzaken van ongevallen tot nu toe:
- Ongevallen in specifieke sectoren
- Ongevallen met apparatuur en werktuigen
- Ongevallen van specifieke groepen
- Ongevallen bij activiteiten en processen
- Oorzaken per type ongeval
Quickscan Bewust ondernemen
Doe de Quickscan Bewust ondernemen en ontdek in 2 minuten of u een bewuste ondernemer bent en ontvang concrete tips om aan de slag te gaan!
Samen-Werk-Koffer
Ongevallen en verzuim voorkomen is voor elke organisatie belangrijk. Maar hoe bereik je dit het beste? Verschillende tools, aanpakken en interventies helpen om samen te werken aan veiligheid en gezondheid op het werk. Deze tools zijn verzameld in de Samen- Werk-Koffer: een initiatief van het Nederlands Focal Point van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, en één van de eindresultaten van de Campagne ‘Samen sterk voor Preventie’.
Kijk in de Samen-Werk-Koffer voor een overzicht van alle tools.
Verzuimkosten
Handige calculator om snel inzicht te krijgen in de kosten van verzuim en dit te vergelijken met bijvoorbeeld het gemiddelde in de branche. www.verzuimkosten.nl
Zelfinspectie-tools I-SZW
Met de zelfinspectie-tools van de Inspectie-SZW kan je snel checken of iets goed geregeld is in je bedrijf.
Deze zelfinspectie-tools zijn geen vervanging voor de RI&E, maar geven wel snel inzicht in de stand van zaken in het bedrijf.
Voor werkgevens:
- Arbo op orde
- Gevaarlijke stoffen
- Agressie en geweld (de check is voor verschillende branches beschikbaar)
- Voorkom ongevallen (over machines en middelen en vooral voor de bouw, metaal en transport)
- Transport en logistiek
Voor werknemers:
- Asbest (voor gecertificeerde asbestverwijderaars)
- Virtuele garage
- Machinale houtbewerking
Arbowetgeving – wijzigingen in de (arbo)wet via de Nieuwe Wetten app.
http://www.antwoordvoorbedrijven.nl/app
De Praktijk inPreventie
Sinds 2007 moeten in ieder bedrijf de taken van de preventiemedewerker worden belegd. Maar wat levert dit nu eigenlijk op? Directeuren en collega's uit vier MKB-bedrijven vertellen over wat ze merken van het werk van de preventiemedewerker. Per bedrijf worden de concrete resultaten getoond. De preventiemedewerkers komen zelf ook aan het woord; over hun taken, over de uitdagingen en over wat ze hebben bereikt. www.depraktijk.inpreventie.nl
Instrumenten
Arbochecklijsten in het Nederlands, Engels, Duits en Pools
Algemene- en ook sectorlijsten (bouw, transport, horeca, etc).
Gemaakt door de Stichting Arbo Flexbranche (STAF) in samenwerking met brancheorganisaties.
Aanpak veiligheid kleine bedrijven
Een (gratis) scan laten uitvoeren door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Of doe zelf de Veilig Ondernemen Scan.
In 6 stappen van een RI&E naar een BHV-organisatie
"In 6 stappen van RI&E naar BHV” is een Infographic die in 6 duidelijke stappen laat zien hoe er vanaf een RI&E een plan voor BHV gemaakt kan worden. www.112bhv.nl
Check je werkplek Roadshow
Veel ondernemers zien op tegen de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie omdat ze denken dat het veel moeite, tijd en energie zal kosten en weinig oplevert. Maar wat weten mensen nou eigenlijk echt over de RI&E? De Check je Werkplek roadshow toetst de kennis van ondernemers en adviseurs op het gebied van de RI&E en laat zien dat de RI&E nodig én nuttig is. Aan de hand van tips van andere ondernemers over de RI&E, komt de RI&E als arbo-instrument tot leven.
Fysieke belasting
De wegwijzer fysieke belasting online!
De wegwijzer Fysieke belasting is een hulpmiddel om op een gestructureerde wijze echt aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld als de RI&E hier aanleiding toe geeft. De wegwijzer helpt u bij de aanpak van fysieke belasting in 5 stappen: de startfase, knelpunten in kaart brengen, oplossingen bedenken en kiezen, invoeren van oplossingen en evaluatie. Achter een korte uitleg per stap zit uitgebreide informatie, o.a. over mogelijke maatregelen, randvoorwaarden om tot een goede oplossing te komen en een kosten-baten analyse om de beste oplossing te selecteren. Naar de Wegwijzer Fysieke Belasting
Verbeterde harm
HARM is verbeterd. De wijzigingen in ‘HARM 2.0’ zijn niet heel ingrijpend, belangrijkste wijzigingen t.o.v. de eerste versie zijn: vermindering van het gewicht van de taakduurfactor (stap 1), vereenvoudiging van de kracht-categorieën (stap 3), aanpassing van twee ‘andere factoren’ en de weging van deze factoren (stap 6). Daarnaast zijn enkele tekstuele aanpassingen gedaan in helpteksten en de handleidingen. De wijzigingen in HARM2.0 hebben geen consequenties voor de werkwijze, maar hebben wel enigszins invloed op de risicoscore. De Hand Arm Risicobeoordelings Methode (HARM) is een methode om het risico op arm-, nek- of schouderklachten te bepalen bij hand-armtaken. De methode staat sinds 2012 online maar is afgelopen jaar vernieuwd n.a.v. validatie onderzoek en input van gebruikers. www.fysiekebelasting.tno.nl.
Nieuwe Goede voorbeelden
Welke maatregelen kunt u nemen om werk lichter te maken? Hoe pakt u dit aan, wat zijn succesfactoren en wat levert het op? TNO heeft samen met een aantal bedrijven Goede Praktijken beschreven gericht op het verminderen van fysiek zwaar werk. Deze voorbeelden kunt u als inspiratie gebruiken om in uw eigen bedrijf te kijken waar en hoe het werk lichter te maken is. Kijk hier
NETWERK DUURZAAM FYSIEK WERK, PAY IT FORWARD
Het netwerk is bedoeld voor organisaties die fysieke belasting willen aanpakken en werkt volgens het Pay it Forward-principe. Dat betekent dat bedrijven kosteloos hun kennis en ervaring delen met collega’s.
Zie: Netwerk Duurzaam Fysiek Werk.
Blijkt uit de RI&E dat er in jouw bedrijf mogelijke risico's zijn op het gebied van fysieke belasting, zoals tillen, ongunstige werkhoudingen of hand- en armtaken? Dan vind je op www.fysiekebelastingbeoordelen.tno.nl drie extra beoordelingsinstrumenten om na te gaan om welke risico’s op het gebied van fysieke belasting het precies gaat en welke mogelijke maatregelen je kan nemen.
Risicovolle werkomstandigheden
Wat kunnen die risicovolle omstandigheden zijn waaronder veel werknemers werken? Dat zijnbijvoorbeeld situaties waarin zij kunnen uitglijden of vallen, aangereden worden, bekneld raken in een machine of zich snijden aan bewegende objecten. In het software programma Storybuilder vindt u informatie over directe en achterliggende oorzaken van ernstige arbeidsongevallen.
Verzuimkosten
Handige calculator om snel inzicht te krijgen in de kosten van verzuim en dit te vergelijken met bijvoorbeeld het gemiddelde in de branche. www.verzuimkosten.nl
Zelfinspectie-tools I-SZW
Met de zelfinspectie-tools van de Inspectie-SZW kan je snel checken of iets goed geregeld is in je bedrijf.
Deze zelfinspectie-tool zijn geen vervanging voor de RI&E, maar geven wel snel inzicht in de stand van zaken in het bedrijf.
Voor werkgevens:
- Arbo op orde
- Gevaarlijke stoffen
- Agressie en geweld (de check is voor verschillende branches beschikbaar)
- Voorkom ongevallen (over machines en middelen en vooral voor de bouw, metaal en transport)
- Transport en logistiek
Voor werknemers:
- Asbest (voor gecertificeerde asbestverwijderaars)
- Virtuele garage
- Machinale houtbewerking
Praktijkvoorbeelden
Goede Praktijken: van werkstress naar werkplezier
Tien goede praktijken: voorbeelden van Nederlandse bedrijven en organisaties die werkstress met succes hebben teruggedrongen of voorkomen. Ze komen voort uit de Goede Praktijken Competitie, de Nederlandse voorronde voor de European Awards (uitreiking voorjaar 2015). Daarmee zij zijn niet alleen in Nederland, maar in heel Europa een bron van inspiratie! Lees meer over de Nederlandse prijswinnaars of download hier het boekje.
Arbocatalogus
De arbocatalogus is een praktisch hulpmiddel voor een branche om te voldoen aan de gestelde doelvoorschriften van de Arbowetgeving. Een doelvoorschrift is een norm in de wet waaraan bedrijven zich moeten houden; bijvoorbeeld het maximale geluidsniveau. De Arbowet schrijft niet voor hoe deze normen moeten worden nageleefd, maar laat dat aan de bedrijven zelf over.
De arbocatalogus is gemaakt door werkgevers en werknemers binnen een branche en geeft wel aan hoe het bedrijf, werkgever en werknemer veilig en gezond kunnen werken.
Een arbocatalogus die positief is getoetst door de Inspectie SZW vormt het referentiekader voor de handhaving door de Inspectie SZW.
Oftewel: door gebruik te maken van de oplossingen en aanbevelingen die in de arbocatalogus staan voor jouw branche, voldoe je aan de wettelijke normen en doelvoorschriften van de Arbowetgeving.
Kijk bij het overzicht van alle arbocatalogi op het arboportaal.
Goede BHV praktijken boekje
In het boekje 'Goede BHV praktijken, zo organiseer je interne noodhulp' zijn een kleine 50 voorbeelden van BHV-organisatie verzameld. 42 organisaties in 9 branches, van vrijwilligersorganisaties tot aan fabrieken hebben beschreven hoe zij hun interne noodhulp hebben georganiseerd. Het boekje geeft handvatten en een overzicht aan mogelijkheden, kennis en ervaring om hulp bij nood te organiseren, waarbij leren van elkaar het uitgangspunt is.
Opdrachtformulier preventiemedewerker (voorbeeld)
Welke taken vervult een preventiemedewerker binnen de organisatie? Bekijk dit voorbeeld opdrachtformulier preventiemedewerker om te weten welke taken preventietaken kunnen zijn. Het is ook geschikt om de te besteden tijd te kunnen inschatten. Gebruik het formulier als richtsnoer voor afspraken over de invulling van de functie. Als voorbeeld een opdrachtformulier van de Stichting Arboflexbranche:
Fysieke belasting
Praktijkoplossingen om zwaar werk lichter te maken
Welke maatregelen nemen organisaties om werk lichter te maken? Hoe pakken ze dit aan en wat levert het op? TNO heeft samen met Gezond Transport, Arbouw, Stigas, Regioplus, Gezond & Zeker en het Ministerie van SZW diverse Goede Praktijken beschreven gericht op het verminderen van fysieke belasting. Deze hebben tot doel organisaties te inspireren om in hun eigen bedrijf te kijken waar het werk lichter te maken is en daarmee de duurzame inzetbaarheid van werknemers te vergroten. Download de pdf:
Lichter Werk in de Afbouw
Lichter Werk voor de Hovenier
Lichter Werk in de Komkommerteelt
Lichter Werk bij Meubeltransport
Lichter Werk in de Zorg
Samen-Werk-Koffer
Ongevallen en verzuim voorkomen is voor elke organisatie belangrijk. Maar hoe bereik je dit het beste? Verschillende tools, aanpakken en interventies helpen om samen te werken aan veiligheid en gezondheid op het werk. Deze tools zijn verzameld in de Samen- Werk-Koffer: een initiatief van het Nederlands Focal Point van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, en één van de eindresultaten van de Campagne ‘Samen sterk voor Preventie’.
Kijk in de Samen-Werk-Koffer voor een overzicht van alle tools en voorbeelden.
De Praktijk inPreventie
Sinds 2007 moeten in ieder bedrijf de taken van de preventiemedewerker worden belegd. Maar wat levert dit nu eigenlijk op? Directeuren en collega's uit vier MKB-bedrijven vertellen over wat ze merken van het werk van de preventiemedewerker. Per bedrijf worden de concrete resultaten getoond. De preventiemedewerkers komen zelf ook aan het woord; over hun taken, over de uitdagingen en over wat ze hebben bereikt. www.depraktijk.inpreventie.nl
Woordenboek
Verklarend Woordenboek van 'arbotermen' voor de preventiemedewerker.
Nederland:
| Arbeids- en organisatiekundige | Een van de vier arbodeskundigen, door wie bedrijven zich kunnen laten ondersteunen bij arbo-zaken. Arbeids- en organisatiedeskundigen adviseren en begeleiden organisaties bij het gezond en gemotiveerd inzetbaar houden van medewerkers. Zie ook Arbo-kerndeskundigen. |
| Arbeidshygiënische strategie |
Werkgevers moeten bij het nemen van arbo-maatregelen een arbeidshygiënische strategie volgen. In de arbeidshygiënische strategie staat de volgorde waarin maatregelen genomen mogen worden vast. Uitgangspunt is dat het risico bij de bron wordt aangepakt. Lukt dat niet, dan mag je pas overgaan op een andere maatregel. De arbeidshygiënische strategie ziet er als volgt uit:
|
| Arbeidshygiënist | Een van de vier arbodeskundigen, door wie bedrijven zich kunnen laten ondersteunen bij arbo-zaken. Een arbeidshygiënist heeft kennis van fysische, chemische en biologische (risico)factoren op de werkplek. Voorbeelden hiervan zijn klimaat, geluid, gevaarlijke stoffen en blootstelling aan virussen/bacteriën. Zie ook arbo-kerndeskundigen. |
| Arbeidsmiddelen | Arbeidsmiddelen zijn alle hulpmiddelen die bij het werk gebruikt worden. Van eenvoudig gereedschap tot machines en procesinstallaties. Naleving van de voorschriften voor arbeidsmiddelen is een verplichting van zowel werkgevers als werknemers. Voorschriften gaan over keuring, onderhoud en gebruik. |
| Arbeidsrisico's | Elk soort werk kent zijn eigen risico's. Denk aan: Fysieke risico's (bijvoorbeeld tillen, beeldschermwerk), psychosociale risico's (bijvoorbeeld agressie, werkdruk), veiligheids- en omgevingsrisico's (bijvoorbeeld valgevaar, lawaai). |
| Arbocatalogus | Werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers in een sector bepalen gezamenlijk welke maatregelen getroffen worden om te voldoen aan de doelvoorschriften in de Arbowet. Deze maatregelen, oplossingen en aanbevelingen zijn door hen vastgelegd in de arbocatalogus. Het voordeel is dat deze oplossingen passen bij de werksituatie en de risico’s van de eigen sector. Arbocatalogi die door de Inspectie SZW zijn getoetst en goedgekeurd, vormen het referentiekader voor de handhaving door de Inspectie SZW. Een overzicht van alle goedgekeurde arbocatalogi kunt u ook vinden op Arboportaal.nl. |
| Arbodeskundige | Een bedrijf moet zich laten bijstaan door een gecertificeerde arbodeskundige, die adviezen geeft over het verbeteren van arbeidsomstandigheden en een zorgvuldige begeleiding van zieke werknemers. Bedrijven mogen zelf bepalen wat voor een deskundige ze inhuren. Dit kan een bedrijfsarts, arbeidshygiënist, veiligheidskundige of arbeids- en organisatiedeskundige zijn. Een bedrijf heeft een gecertificeerde arbodeskundige nodig voor: het toetsen van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) - verzuimbegeleiding - het arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) - functiegerichte aanstellingskeuringen. Gecertificeerde arbodeskundigen kunnen bij een arbodienst werken of als zelfstandige werkzaam zijn. |
| Arbodienst | Een arbodienst is een commercieel bedrijf dat werkgevers adviseert op het gebied van: - arbeidsomstandigheden - verzuimbegeleiding- reïntegratiebegeleiding - Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Een werkgever kan een arbodienst inhuren, maar dat is geen verplichting. Van de gecertificeerde arbodiensten bestaat een lijst, zowel van interne als externe arbodiensten. Interne arbodiensten zijn arbodiensten die direct zijn aangesloten bij een specifiek bedrijf (meestal de grote bedrijven) en externe arbodiensten zijn niet aangesloten bij een specifiek bedrijf. Bij deze gecertificeerde arbodiensten kunt u terecht voor een gecertificeerde arbodeskundige. Gecertificeerde arbodeskundigen kunnen ook zelfstandig werkzaam zijn. Bedrijven kunnen zelf beslissen of ze de deskundigheid inhuren via een arbodienst (vangnetregeling) of zelf organiseren (maatwerkregeling). |
| Arbo-kerndeskundige | Een deskundige als genoemd in artikel 2.7 Arbobesluit. Dit zijn: bedrijfsarts, veiligheidskundige, arbeidshygiënist of hogere arbeids- en organisatiekundige. Zie ook Arbodeskundige |
| Arbowet | De Arbeidsomstandighedenwet of Arbowet vormt de basis van de arbowetgeving. Hierin staan de algemene bepalingen voor veilig en gezond werken die gelden voor alle plekken waar mensen werken. In de Arbowet staat dat de werkgever verplicht is om een goed arbobeleid te voeren, zodat de medewerkers in een veilige en gezonde omgeving hun werk kunnen doen. In de Arbowet staan geen concrete regels, maar doelvoorschriften. Verdere uitwerking van de Arbowet staat in het Arbobesluit en de Arboregeling. |
| Bedrijfsarts | Een van de vier arbodeskundigen genoemd in het Arbobesluit. In tegenstelling tot de andere arbodeskundigen zijn bedrijven verplicht om samen te werken met een bedrijfsarts. Een bedrijfsarts werkt bij een arbodienst of is zelfstandig gevestigd. Een bedrijfsarts moet worden ingeschakeld bij: - de verzuimbegeleiding en re-integratie van werknemers - bij aanstellingskeuringen - bij periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek. Een bedrijfsarts is onafhankelijk. |
| Bedrijfshulpverlener | In geval van nood moet de bedrijfshulpverlener in actie komen. Hij heeft als taken: verlenen eerste hulp bij ongevallen; bestrijden van een beginnende brand; ontruimen van het gebouw. |
| BHV | Bedrijfshulpverlening |
| Branche RI&E-instrument | Een RI&E-instrument is een hulpmiddel bij het opstellen van een RI&E. Het is een checklijst waarmee systematisch alle mogelijke veiligheids- en gezondheidsrisico's in het bedrijf in kaart kunnen worden gebracht. Vervolgens worden de risico's geordend van groot naar klein. Uit deze inventarisatie en evaluatie van de risico's, volgt een Plan van Aanpak voor het invoeren van verbeteringen. De RI&E-instrumenten zijn ontwikkeld door brancheorganisaties. De risico's die hierin aan bod komen zijn afgestemd op de meest voorkomende risico's in de betreffende branche. Bedrijven kunnen (bijna altijd) gratis gebruik maken een branche RI&E-instrument. Alle RI&E-instrumenten zijn te vinden op rie.nl |
| Bronaanpak | zie Arbeidshygiënische strategie. |
| Doelvoorschriften | In de Arbowet staan doelvoorschriften voor veilig en gezond werken. Doelvoorschriften zijn normen waaraan het werk moet voldoen. Er is bijvoorbeeld een norm voor het maximale geluidsniveau op de werkplek. Hoe de doelen bereikt worden mag de werkgever zelf bepalen. Veel sectoren hebben passende maatregelen vastgelegd in de Arbocatalogus. |
| Erkenning | Een branchespecifiek RI&E-instrument kan erkend worden. Voorwaarde voor erkenning is de goedkeuring van het instrument door minstens één werkgeversorganisatie, alle werknemersorganisaties die in uw branche bij de CAO betrokken zijn en/of actief zijn en bovendien een gecertificeerd arbo-kerndeskundige. Wanneer bedrijven met maximaal 25 werknemers een erkend RI&E-instrument gebruiken, dan krijgen zij toetsingsvrijstelling. Zie ook Erkenning en aanmeldingsprocedure en RI&E-toetsingsregimes voor bedrijven op rie.nl |
| Inspectie SZW | Sinds 2012 vormen de oude Arbeidsinspectie, de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) en de Sociale Inlichtingen en Opsporingsdienst (SIOD) samen de Inspectie SZW. De Inspectie SZW houdt, naast preventie (voorlichting over rechten en plichten en de gevolgen bij het niet naleven hiervan), onder andere toezicht op en handhaaft de naleving van de Arbeidsomstandighedenwetgeving. |
| Ondernemingsraad | Ondernemingen met 50 of meer medewerkers zijn verplicht een ondernemingsraad (OR) in te stellen. De Ondernemingsraad (OR) heeft op het gebied van arbeidsomstandigheden instemmingsrecht. De OR moet dus de opzet en de uitvoering van de RI&E en het Plan van Aanpak goedkeuren. Zie ook Personeelsvertegenwoordiging. |
| PAGO | De werkgever stelt de werknemers periodiek in de gelegenheid een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico's die de arbeid voor de gezondheid van de werknemers met zich brengt zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken (Arbowet, Artikel 18). Dit heet PAGO, Periodiek ArbeidsGezondheidskundig Onderzoek. Tegenwoordig is er ook het PMO, Preventief Medisch Onderzoek. Het PMO is een nieuwere variant van de PAGO, waarbij ook leefstijl en conditie worden meegenomen. De werknemer mag gebruik maken van de PAGO/PMO, maar is dat niet verplicht. Een PAGO/PMO kan door een bedrijfsarts worden uitgevoerd. |
| PBM | Als er ondanks de inzet van bronmaatregelen, collectieve maatregelen en individuele maatregelen toch nog veiligheids- en gezondheidsrisico’s blijven bestaan, dient de werkgever persoonlijke beschermingsmiddelen gratis beschikbaar te stellen en te zorgen voor goede voorlichting over het gebruik en onderhoud ervan. In de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) dienen de benodigde persoonlijke beschermingsmiddelen beschreven te zijn. |
| Personeelsvertegenwoordiging | Bedrijven met minder dan 50 medewerkers kunnen een personeelsvertegenwoordiging (PVT) installeren. Dit is alleen verplicht als de meerderheid van de medewerkers daar om vraagt. Een PVT heeft net als een OR instemmingrecht op het terrein van arbeidsomstandigheden. Zie ook Ondernemingsraad. |
| Plan van Aanpak | Uit het invullen van de RI&E, volgt een Plan van Aanpak. In dit Plan van Aanpak staat beschreven welke maatregelen de werkgever gaat nemen tegen de geïnventariseeerde risico's, op welke termijn dit gaat gebeuren en wie hiervoor verantwoordelijk is. |
| PMO | Preventief Medisch Onderzoek. Zie PAGO. |
| Preventiemedewerker | Ieder bedrijf is verplicht om ten minste één preventiemedewerker aan te stellen. De preventiemedewerker werkt actief aan het bevorderen van de veiligheid en de gezondheid binnen het bedrijf. In kleine bedrijven (met 25 of minder werknemers) mag de werkgever ook zelf de preventiemedewerker zijn. De preventiemedewerker voert drie wettelijk verplichte taken uit: - Het (mede) opstellen en uitvoeren van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). - Het adviseren van en samenwerken met directie, ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging voor goede arbeidsomstandigheden. - Het zorgdragen en (mede) uitvoeren van verbetermaatregelen. |
| PSA | PSA staat voor Psychosociale arbeidsbelasting. Het gaat hierbij om discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk. Deze factoren in de werksituatie kunnen tot stress leiden en vervolgens tot (langdurig) ziekteverzuim. Werkgevers zijn verplicht om een beleid te voeren dat erop gericht is PSA te voorkomen of te beperken. |
| RI&E | Elk bedrijf met personeel moet (laten) onderzoeken of het werk gevaar kan opleveren of schade kan veroorzaken aan de gezondheid van de werknemers. Dit onderzoek heet een risico-inventarisatie en –evaluatie: RI&E. Het moet schriftelijk worden vastgelegd: zowel de inventarisatie van de risico’s, de evaluatie daarvan én het plan van aanpak dat daaruit volgt. De RI&E kan uitgevoerd worden met behulp van een RI&E-instrument, dit is een checklist of vragenlijst die helpt om de risico's en oplossingen op een rij te krijgen. |
| Toetsing | Een bedrijf is wettelijk verplicht de door het bedrijf uitgevoerde RI&E en het plan van aanpak te laten toetsen door een gecertificeerd arbodeskundige. Deze arbodeskundige bekijkt of alle risico's in kaart zijn gebracht, of de situatie in het bedrijf goed is weergegeven en of de laatste normen en richtlijnen zijn gebruikt. Ook adviseert deze deskundige bij het plan van aanpak. De toetsing is dus een inhoudelijk, deskundig advies over de RI&E en het plan van aanpak dat het bedrijf verplicht moet laten uitvoeren. Daarna moeten bedrijven, ná instemming door een OR of PVT (indien aanwezig), met de getoetste RI&E en plan van aanpak aan de slag. |
| Toetsingsvrijstelling | Vanaf 1 april 2011 geldt voor bedrijven met 25 werknemers of minder, die gebruik hebben gemaakt van een erkend branche RI&E-instrument volgens de nieuwe criteria, dat zij hun RI&E (helemaal) niet meer hoeven te laten toetsen. Dit betekent: geen bedrijfsbezoek van de arbodienst of arbo-kerndeskundige; geen aanvullende metingen (mits de metingen die voor het opstellen van de RI&E zijn uitgevoerd door erkende instellingen zijn uitgevoerd); dus tijd- en kostenbesparing; en meer motivatie en sneller aan de slag om zaken te verbeteren. Welke branche RI&E-instrumenten deze erkenning voor toetsingsvrijstelling hebben staat op rie.nl |
| Veiligheidskundige | Een van de vier arbodeskundigen, door wie bedrijven zich kunnen laten ondersteunen bij arbo-zaken. Een veiligheidskundige heeft specifieke kennis en kunde op het gebied van arbeidsveiligheid. |
| Vertrouwenspersoon | Een vertrouwenspersoon is iemand in het bedrijf met wie medewerkers in vertrouwen problemen kunnen bespreken. Bijvoorbeeld als de medewerker slachtoffer is van ongewenst gedrag, zoals pesten, seksuele intimidatie, discriminatie en agressie. Werkgevers zijn verplicht hun werknemers te beschermen tegen psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Het aanstellen van een vertrouwenspersoon kan deel uitmaken van dit PSA-beleid. De aanstelling van een vertrouwenspersoon gaat in overleg met de Ondernemingsraad. |
Toolbox samenwerken
Een veilige en gezonde werkplek creëer je samen. Maar hoe doe je dat?
De door TNO ontwikkelde online Toolbox Samenwerken bevat instrumenten die helpen bij de samenwerking en bij het onder de aandacht houden van preventie. Je vindt er onder andere:
- Kant-en-klare presentaties voor medewerkers, OR, HR en management
- Voorbeelden en illustraties (bijvoorbeeld ook om presentaties te ondersteunen)
- Do's en dont's voor een goede samenwerking
- Links naar filmpjes met tips
- Het Actiejaarplan communiceren (vergeet vooral niet om je aan te melden voor de maandelijkse reminders met kant-en-klare teksten voor het onder de aandacht brengen van veilig en gezond werken)
Arbodeskundige
Welk type arbodeskundige heb je nodig voor jouw specifieke arbovraag?
Er zijn heel wat deskundigen met ieder hun eigen specialismen en het valt dan ook niet mee om hier een antwoord op te geven. Daarom heeft TNO een gratis tool ontwikkeld waarmee je in twee stappen weet welk type arbodeskundige jouw vraag kan beantwoorden. De Arbodeskundige Hulp is gratis beschikbaar via http://www.arbodeskundigen.inpreventie.nl
Onbekendheid arbodeskundigen
Uit onderzoek van TNO uit 2015 naar de samenwerking tussen preventiemedewerkers en arbodeskundigen kwam duidelijk naar voren dat preventiemedewerkers lang niet altijd op de hoogte zijn welke verschillende arbodeskundigen er zijn en voor welke vragen je ze kunt inschakelen. Een arbeidshygiënist? Een arbeids- en organisatiedeskundige? Een ergocoach? Het zegt allemaal maar weinig. Met de Arbodeskundige Hulp voor Preventiemedewerkers beogen TNO en inPreventie preventiemedewerkers, ondernemers, managers, HR-medewerkers en OR-leden een stap verder te helpen naar goede hulp en expertise bij arbovraagstukken.